Süreç (Proses) Mühendisliği

Süreç mühendisliği ürünün imalatında kullanılacak sürecin tasarımıyla ilgilenir. Kullanılacak süreçlerin tasarımında altı adımlık bir dizi uygulanır.

• Ürün yapısı ve spesifikasyonların tanımlanması
• Her bir bileşenin imal edilebilirliğinin değerlendirilmesi
• Farklı süreçlerin listelenmesi
• Alternatif süreç maliyetlerinin değerlendirilmesi
• İşlem sıralarının belirlenmesi
• Süreç dökümanları hazırlama

• Ürün Yapısı ve Spesifikasyonların Tanımlanması

Ürün yapıları, genellikle ürünü meydana getiren tüm alt montaj, bileşen ve ham maddeleri gösteren hiyerarşik şemada gösterilir.
Bu tür şemalar neyin neyin içine girdiğini ve her bir kalemin hangi düzeye ait olduğunu açıklar.

Ürün ağaçlarında miktarlar da yazılır. Ürün ağacında altta bulunan malzemeden bir üsttekine ne miktarda lazım olduğu yazılır. Yukarıdaki resimde verdiğim basit bir örnek olduğu için miktarlar yazılmamış. Bir işletme tarafından yapılmış olsa idi gerekli miktarlarda yazılmalıydı.

• İmal Edilebilirliği Değerlendirme

Bir parçanın imal edilebilirliği, tolerans dahilinde parçayı üretmenin göreceli kolaylık veya zorluğunun ölçüsüdür. Toleranslar ne kadar sıkı ise parçayı üretmek o kadar pahalı olacaktır. Parça imal edilebilirliğine katkıda bulunan bir faktör, parçaya standart özelliklerin konmasıdır. Örneğin bir parçadaki bir delik yaygın olarak kullanılan bir matkap ucu ile uygun kullanılabilecek şekilde tasarlanırsa, o parçadaki delik delme maliyeti, standart olmayan delik delme maliyetine göre oldukça düşük olacaktır.

• Farklı Süreçlerin listelenmesi

Çeşitli süreçlerin kabiliyetleri ve her bir parça için teknik özellikleri incelenerek, aday süreçlerin listesi hazırlanabilir.

Bu liste hazırlanırken göz önüne alınması gerekenler;

1. Malzeme ve süreç uyumu
2. Sürecin istenen toleransta üretim yapıp yapamayacağı
3. Sürecin kapasiteye uygun olup olmaması

• Alternatif Süreç Maliyetlerinin Değerlenmesi

Bir süreci değerlendirmek için iki tür maliyeti belirlemek gerekir. Sabit ve değişken maliyetler. Sabit maliyetler, süreçte kullanılan parça sayısına bağlı olmayan maliyetlerdir. Tezgahlar, kurulum maliyetleri...

Değişken maliyetler ise parça sayısına bağlı olarak değişen maliyetlerdir. Harcanan zaman maliyeti, Elektrik, su, doğal gaz maliyetleri...

• İşlem Sırasının Belirlenmesi

Malzemeye istenen şekli vermek için kullanılan işlemlerin sırasının belirlenmesi birçok faktöre bağlıdır. Bazıları;

1. Parça taşımanın en küçüklenmesi
2. Önceki işlemlerin sonraki işlemlere olan etkisinin azaltılması
3. Mümkün olduğunca bir tezgahta birden çok işlem gerçekleştirilmelidir, böylece yakın toleranslar gerçekleştirilebilir.

• Süreç Dökümanlarının Hazırlanması

Süreçler incelendikten sonra elde edilen veriler kayıt altına alınmalıdır. İşlem süreç şeması çeşitli süreçler boyunca malzeme akışını gösterir. Taşımalar, depolamalar veya gecikmeler bu şemada gösterilmez. Aşağıdaki semboller kullanılarak işlem süreç şeması çizilebilir.

işlem

       muayene